মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ: শিশু বিকাশৰ এক সফল আৰু সৃজনশীল কেৰিয়াৰ মন্টেছৰি শিক্ষা পদ্ধতি হৈছে এনে এক শিক্ষণ পদ্ধতি যিয়ে শিশুকেন্দ্ৰিক শিকন প্ৰক্ৰিয়াক গুৰুত্ব দিয়ে। ইয়াক ড॰ মাৰিয়া মন্টেছৰিয়ে ২০ শতিকাৰ আৰম্ভণিতে বিকশিত কৰিছিল। বৰ্তমান সময়ত এই শিক্ষা পদ্ধতিয়ে গোটেই বিশ্বতে জনপ্ৰিয়তা অৰ্জন কৰিছে। মন্টেছৰি পদ্ধতিত শিশুৰ স্বাভাৱিক বিকাশ, সৃষ্টিশীলতা আৰু স্বাধীন চিন্তা শক্তিক উৎসাহিত কৰা হয়। এই শিক্ষা পদ্ধতি প্ৰদান কৰিবলৈ সক্ষম হোৱাৰ বাবে শিক্ষকসকলৰ বিশেষ প্ৰশিক্ষণৰ প্ৰয়োজন হয়। এই প্ৰবন্ধত আমি মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণৰ বিষয়ে বিস্তাৰিতভাৱে আলোচনা কৰিম, য’ত ইয়াৰ প্ৰয়োজনীয়তা, প্ৰকাৰ, সুবিধা, কেৰিয়াৰৰ সম্ভাৱনা, প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰ আৰু সাধাৰণতে সোধা প্ৰশ্নসমূহৰ উত্তৰ দিয়া হ’ব।
মন্টেছৰি (Montessori Teacher Training) শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ কি
মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ হৈছে এক বিশেষ প্ৰশিক্ষণ প্ৰক্ৰিয়া, য’ত শিক্ষকসকলক মন্টেছৰি শিক্ষা পদ্ধতিৰ মূলনীতি, কৌশল আৰু প্ৰয়োগৰ সৈতে পৰিচয় কৰাই দিয়া হয়। এই প্ৰশিক্ষণৰ মূল উদ্দেশ্য হৈছে শিশুৰ শাৰীৰিক, মানসিক, সামাজিক আৰু আৱেগিক বিকাশত সহায় কৰা।
মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণৰ সুবিধা
শিক্ষা হৈছে জীৱনৰ এক অবিৰত প্ৰক্ৰিয়া, আৰু শিক্ষকসকল হৈছে এই প্ৰক্ৰিয়াৰ মূল স্তম্ভ। এজন ভাল শিক্ষকে এজন শিক্ষাৰ্থীৰ জীৱনত গভীৰ প্ৰভাৱ পেলাব পাৰে। সেয়েহে, শিক্ষকসকলৰ বাবে প্ৰশিক্ষণৰ প্ৰয়োজনীয়তা অপৰিসীম। বিশেষকৈ, মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণই এজন শিক্ষকক শিশুৰ মনস্তত্ব, সৃষ্টিশীল শিকন পদ্ধতি আৰু ব্যৱহাৰিক দক্ষতাৰ সৈতে পৰিচয় কৰাই দিয়ে। এই প্ৰশিক্ষণে নৱজাতকৰ পৰা কিশোৰ বয়সলৈকে শিশুৰ বিকাশত গুৰুত্ব আৰোপ কৰে।
মন্টেছৰি শিক্ষা পদ্ধতি হৈছে ইটালীয় শিক্ষাবিদ **ড° মাৰিয়া মন্টেছৰি**য়ে উদ্ভাৱন কৰা এক শিশু-কেন্দ্ৰিক শিকন প্ৰণালী। এই পদ্ধতিত শিশুৱে নিজৰ গতিত, নিজৰ আগ্রহ অনুসৰি শিকে। ইয়াত শিক্ষকৰ ভূমিকা হৈছে পৰিৱেশ সাজি দিয়া, শিশুক নিৰ্দেশনা দিয়া, কিন্তু জোৰ-জুলম নকৰা। মন্টেছৰি পদ্ধতিত শিশুৰ স্বাভাৱিক বিকাশৰ ওপৰত গুৰুত্ব দিয়া হয়।
- শিশুৰ মনস্তত্বৰ জ্ঞান বৃদ্ধি মন্টেছৰি প্ৰশিক্ষণত শিশুৰ বৌদ্ধিক, সামাজিক, শাৰীৰিক আৰু মানসিক বিকাশৰ বিষয়ে শিকোৱা হয়। শিশুৰ বয়স অনুসৰি তেওঁলোকৰ চিন্তা-চৰ্চা, আচৰণ আৰু শিকনৰ ধৰণ কেনেকুৱা হয়, সেই বিষয়ে গভীৰ জ্ঞান লাভ কৰিব পাৰি।
- সৃষ্টিশীল শিকন পদ্ধতিৰ প্ৰয়োগ পৰম্পৰাগত মুখস্থ বিদ্যাৰ সলনি মন্টেছৰি পদ্ধতিত শিশুক হাতে-কলমে শিকোৱা হয়। ইয়াত বিভিন্ন শিক্ষণ সামগ্ৰী (যেনে— সংখ্যাৰ টুকুৰা, ৰঙীন ব্লক, প্ৰাকৃতিক সামগ্ৰী) ব্যৱহাৰ কৰি শিশুক গণিত, ভাষা, বিজ্ঞান আদি বিষয় শিকোৱা হয়। এই পদ্ধতিত শিশুৱে আনন্দৰ সৈতে শিকে।
- শিশুৰ স্বাধীনতা আৰু শৃংখলাৰ সমতা মন্টেছৰি পদ্ধতিত শিশুক স্বাধীনভাৱে কাম কৰিবলৈ দিয়া হয়, কিন্তু ইয়াৰ সৈতে শৃংখলাও শিকোৱা হয়। শিশুৱে নিজে সিদ্ধান্ত ল’ব পাৰে, কিন্তু নিয়ম-কানুনৰ মাজত থাকিহে। এজন প্ৰশিক্ষিত মন্টেছৰি শিক্ষকে শিশুক এই সমতাবিধান শিকাব পাৰে।
- ব্যক্তিগত বিকাশ মন্টেছৰি প্ৰশিক্ষণে এজন শিক্ষকৰ ব্যক্তিগত দক্ষতা বৃদ্ধি কৰে। ধৈৰ্য্য, সহানুভূতি, নেতৃত্বৰ গুণ আদি ইয়াত বিকশিত হয়। শিশুৰ প্ৰতি সহানুভূতিশীল হ’ব পাৰিলেহে এজন শিক্ষকে তেওঁলোকক সঠিকভাৱে বুজিব পাৰে।
- কৰ্মসংস্থানৰ সুবিধা বৰ্তমান সময়ত মন্টেছৰি স্কুলসমূহৰ সংখ্যা বৃদ্ধি পাইছে। সেয়েহে, প্ৰশিক্ষণ লোৱা শিক্ষকসকলৰ বাবে চাকৰিৰ সুবিধা বেছি। নিয়মীয়া শিক্ষকৰ তুলনাত মন্টেছৰি শিক্ষকসকলৰ দৰমহাও বেছি হ’ব পাৰে।
- গোলকীয় স্বীকৃতি মন্টেছৰি পদ্ধতি সমগ্ৰ বিশ্বতে জনপ্ৰিয়। গতিকে, এই প্ৰশিক্ষণ ল’ব পাৰিলে বিদেশতো চাকৰিৰ সুযোগ পোৱা যায়। বহুতো দেশত মন্টেছৰি শিক্ষকৰ চাহিদা বেছি।
- শিশুৰ সৃষ্টিশীলতা বৃদ্ধি মন্টেছৰি পদ্ধতিত শিশুৱে নিজে চিন্তা কৰি, পৰীক্ষা-নিৰীক্ষা কৰি শিকে। ইয়াৰ ফলত তেওঁলোকৰ সৃষ্টিশীলতা, সমাধান কৰাৰ দক্ষতা আৰু স্বাধীন চিন্তাৰ বিকাশ হয়। এজন প্ৰশিক্ষিত শিক্ষকে শিশুক এইদৰে গঢ় দিব পাৰে।
পৰিয়ালৰ সৈতে সু-সম্পৰ্ক মন্টেছৰি শিক্ষকে কেৱল শিশুকেই নহয়, তেওঁলোকৰ পৰিয়ালৰ সৈতো যোগাযোগ ৰক্ষা কৰে। শিশুৰ ঘৰুৱা পৰিৱেশ আৰু স্কুলীয়া পৰিৱেশৰ মাজত সমন্বয় ৰখাটো গুৰুত্বপূৰ্ণ।
সমাজলৈ অৰিহণা মন্টেছৰি শিক্ষকসকলে শিকোৱা শিশুৱে ভৱিষ্যতৰ সমাজ গঢ়ে। সেয়েহে, এনে শিক্ষকসকল সমাজলৈ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ অৰিহণা যোগায়। নিজৰ সন্তানক শিকোৱাৰ সুবিধা মন্টেছৰি প্ৰশিক্ষণ ল’ব পাৰিলে নিজৰ সন্তানকো সঠিক পদ্ধতিত শিকাব পাৰি। বহুতে এই প্ৰশিক্ষণ লৈ ঘৰতে মন্টেছৰি শৈলীৰে সন্তানক শিক্ষা দিয়ে। মন্টেছৰি প্ৰশিক্ষণৰ ধৰণ মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ সাধাৰণতে ডিপ্লমাবা চাৰ্টিফিকেট কোৰ্ছ হিচাপে উপলব্ধ। ইয়াৰ মাজত—
এম.এ.ডি. (Montessori Assistant Diploma) এম.এড. (Montessori Education Diploma) প্ৰাইমাৰি আৰু এলিমেন্টৰী স্তৰৰ প্ৰশিক্ষণ কিছু সংস্থাই অনলাইন কোৰ্ছও আগবঢ়ায়। প্ৰশিক্ষণৰ সময়সীমা ৬ মাহৰ পৰা ২ বছৰলৈকে হ’ব পাৰে।
মন্টেছৰি পদ্ধতিৰ মূল নীতিসমূহ
মন্টেছৰি শিক্ষা পদ্ধতিৰ কিছুমান গুৰুত্বপূৰ্ণ নীতি হ’ল:
1. শিশু-কেন্দ্ৰিক শিকন: ইয়াত শিশুৰ স্বাভাৱিক গতিত শিকনক গুৰুত্ব দিয়া হয়।
2. স্বাধীনতা: শিশুৱে নিজৰ গতিত শিকিবলৈ স্বাধীনতা পায়।
3.প্ৰস্তুত কৰা পৰিৱেশ: শ্ৰেণীকোঠা এনে ধৰণে সজোৱা হয় যাতে শিশুৱে সহজে শিকিব পাৰে।
4.বাস্তৱ অভিজ্ঞতা: শিশুৱে হাতে-কামেৰে শিকিবলৈ সুবিধা পায়।
মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণৰ প্ৰকাৰ
মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ সাধাৰণতে তিনিটা প্ৰকাৰৰ হ’ব পাৰে: ডিপ্ল’মা ইন মন্টেছৰি টিচাৰ ট্ৰেইনিংসময়সীমা: ১ বছৰ যোগ্যতা: উচ্চতৰ মাধ্যমিক উত্তীৰ্ণ (১২শ শ্ৰেণী) বিষয়বস্তু: শিশু মনোবিজ্ঞান, শিক্ষণ পদ্ধতি, মন্টেছৰি সামগ্ৰীৰ ব্যৱহাৰ পিজি ডিপ্ল’মা ইন মন্টেছৰি এডুকেশনসময়সীমা: ২ বছৰ যোগ্যতা: স্নাতক ডিগ্ৰী বিষয়বস্তু: উচ্চস্তৰৰ মন্টেছৰি তত্ত্ব, গৱেষণা পদ্ধতি অনলাইন মন্টেছৰি ট্ৰেইনিং সময়সীমা: ৬ মাহৰ পৰা ১ বছৰ যোগ্যতা: যিকোনো শাখাত স্নাতক বিশেষ সুবিধা: ঘৰতে বহি প্ৰশিক্ষণ ল’ব পাৰি
মন্টেছৰি শিক্ষক হোৱাটোৱে বহুতো সুবিধা প্ৰদান কৰে: শিশুৰ জীৱনত পৰিৱৰ্তন আনি মন্টেছৰি শিক্ষকে শিশুৰ সৃষ্টিশীলতা, যুক্তিনিষ্ঠা আৰু স্বাধীনচিতীয়া চিন্তা শক্তিক বিকশিত কৰাত সহায় কৰে কেৰিয়াৰৰ বহুমুখী সুবিধা স্কুল, ডে-কেৰ কেন্দ্ৰ, বা নিজা প্ৰতিষ্ঠানত কাম কৰিব পাৰি।বিদেশতো মন্টেছৰি শিক্ষক হিচাপে কাম কৰাৰ সুযোগ থাকে। আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় স্বীকৃতি মন্টেছৰি প্ৰশিক্ষণ বিশ্বব্যাপী গ্ৰহণযোগ্য, গতিকে ইয়াৰ দ্বাৰা কেৰিয়াৰৰ বহুতো দুৱাৰ খোলা হয়।ব্যক্তিগত সন্তুষ্টি শিশুৰ বিকাশত অৰিহণা যোগোৱাটো এক গভীৰ সন্তুষ্টিৰ কাম।
- মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণৰ বাবে যোগ্যতা মন্টেছৰি শিক্ষক হ’বলৈ সাধাৰণতে তলত দিয়া যোগ্যতাৰ প্ৰয়োজন: শিক্ষাগত যোগ্যতা: ডিপ্ল’মা স্তৰত ১২শ শ্ৰেণী উত্তীৰ্ণ, পিজি স্তৰত স্নাতক ব্যক্তিগত গুণ: ধৈৰ্য্য, শিশুৰ প্ৰতি মমতা, সৃষ্টিশীল চিন্তা প্ৰায়োগিক দক্ষতা: শিশুৰ সৈতে কাম কৰাৰ ইচ্ছা
- মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰ ভাৰত আৰু অসমত বহুতো মন্টেছৰি প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰ আছে। কিছুমান উল্লেখযোগ্য কেন্দ্ৰ হ’ল: ইণ্ডিয়ান মন্টেছৰি কেন্দ্ৰ (IMC), গুৱাহাটী অৱস্থান গুৱাহাটী কোৰ্ছ: ডিপ্ল’মা আৰু পিজি ডিপ্ল’মা মূল্যাংকন: প্ৰায়োগিক পৰীক্ষা আৰু তত্ত্বীয় পৰীক্ষাৰ দ্বাৰা মন্টেছৰি ট্ৰেইনিং একাডেমী, দিল্লী অৱস্থান: দিল্লী কোৰ্ছ: অনলাইন আৰু অফলাইন দুয়োটা বিশেষ সুবিধা: আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় মানদণ্ডৰ প্ৰশিক্ষণ ৰাষ্ট্ৰীয় শিশু বিকাশ আঁচনি (NIPCCD) অৱস্থান: গোটেই ভাৰতত কোৰ্ছ: চৰকাৰী স্বীকৃতিপ্ৰাপ্ত লাভ: কম খৰচীত গুণগত প্ৰশিক্ষণ
- মন্টেছৰি শিক্ষকৰ কেৰিয়াৰ সম্ভাৱনা মন্টেছৰি শিক্ষকসকলে বিভিন্ন ক্ষেত্ৰত কাম কৰিব পাৰে স্কুলত শিক্ষক প্ৰাইভেট আৰু চৰকাৰী স্কুলত মন্টেছৰি শিক্ষক হিচাপে নিযুক্তি বেতন: প্ৰায় ১৫,০০০ৰ পৰা ৪০,০০০ টকালৈ
ডে-কেৰ কেন্দ্ৰ পৰিচালক নিজা ডে-কেৰ কেন্দ্ৰ আৰম্ভ কৰিব পাৰি
উপাৰ্জন: প্ৰতি মাহত ৫০,০০০ টকালৈকে
বিদেশত কাম কৰাৰ সুযোগ আমেৰিকা, ইউৰোপ, মিডল ইষ্টত মন্টেছৰি শিক্ষকৰ চাহিদা বেছি
দৰমহা: বছৰি ২০-৫০ লাখ টকালৈ
সচৰাচৰ সোধা প্ৰশ্ন (FAQ)
মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণৰ বাবে কেনেদৰে আবেদন কৰিব পাৰি?
উত্তৰ: অনলাইন ফৰ্ম পূৰণ কৰি বা প্ৰশিক্ষণ কেন্দ্ৰলৈ গৈ প্ৰত্যক্ষভাৱে আবেদন কৰিব পাৰি।
মন্টেছৰি শিক্ষকৰ বেতন কিমান হ’ব পাৰে?
উত্তৰ: প্ৰাৰম্ভিক বেতন প্ৰায় ১৫,০০০ৰ পৰা ৩০,০০০ টকালৈ হ’ব পাৰে। অভিজ্ঞতাৰ লগে লগে ইয়াকো বেছি হ’ব পাৰে।
অনলাইন প্ৰশিক্ষণ ফলপ্ৰসূ নে?
উত্তৰ: হয়, কিন্তু প্ৰায়োগিক জ্ঞানৰ বাবে অফলাইন প্ৰশিক্ষণ অধিক ভাল।
মন্টেছৰি শিক্ষক হ’বলৈ বয়সৰ সীমা আছে নেকি?
উত্তৰ: সাধাৰণতে ১৮ বছৰৰ ওপৰৰ যিকোনো বয়সৰ লোকেই প্ৰশিক্ষণ ল’ব পাৰে।
মন্টেছৰি শিক্ষকৰ বাবে কিমান খৰচ পৰে?
উত্তৰ: ডিপ্ল’মা স্তৰত প্ৰায় ২০,০০০-৫০,০০০ টকা আৰু পিজি স্তৰত ৫০,০০০-১,০০,০০০ টকা পৰিব পাৰে।
উপসংহাৰ
মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ এটা সৃজনশীল আৰু সন্মানজনক কেৰিয়াৰৰ বাট মুকলি কৰে। ইয়াৰ জৰিয়তে শিশুৰ জীৱনত ইতিবাচক পৰিৱৰ্তন আনি সমাজলৈ অৰিহণা যোগাব পাৰি। যদি আপুনি শিশুৰ লগত কাম কৰি সন্তুষ্টি লাভ কৰিব বিচাৰে, তেন্তে মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণ এটা উত্তম বাছনি হ’ব পাৰে। মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণে এজন শিক্ষকক অধিক দক্ষ, সহানুভূতিশীল আৰু সৃষ্টিশীল হ’বলৈ সহায় কৰে। শিশুৰ বিকাশৰ বাবে ই এক বিজ্ঞানসন্মত পদ্ধতি। যদি আপুনি শিশুৰ মাজত কাম কৰিবলৈ ইচ্ছুক, তেন্তে মন্টেছৰি প্ৰশিক্ষণ লোৱাটো এক উৎকৃষ্ট বিকল্প। ই আপোনাক এজন সু-প্ৰশিক্ষিত শিক্ষক হিচাপে গঢ়ি তুলিব, লগতে শিশুৰ জীৱনত ইতিবাচক পৰিৱৰ্তন আনিবলৈ সক্ষম কৰিব। গতিকে, আগবাঢ়ি যাওক, মন্টেছৰি পদ্ধতিৰ জৰিয়তে শিশুৰ ভৱিষ্যৎ উজ্জ্বল কৰক!
মন্টেছৰি শিক্ষক হৈ শিশুৰ ভৱিষ্যত উজ্জ্বল কৰক, এজন দক্ষ আৰু দায়িত্বশীল নাগৰিক গঢ়ি তুলক!
এই লেখাটোৱে মন্টেছৰি শিক্ষক প্ৰশিক্ষণৰ সকলো দিশ সামৰি লৈছে। আশা কৰোঁ ই আপোনাৰ বাবে উপযোগী হ’ব। যদি আপোনাৰ কোনো অতিরিক্ত প্ৰশ্ন থাকে, তেতিয়া মন্তব্য কৰিবলৈ নাপাহৰিব!